Duurzaamheid en wetgeving

Luchtdicht bouwen onder de WKB

De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is op 1 januari 2024 van kracht gegaan. Deze wet moet de bouwkwaliteit verbeteren door onafhankelijke controle tijdens de bouw en door een helderder aansprakelijkheid voor aannemers. Luchtdicht bouwen speelt daarin een steeds grotere rol, met directe invloed op de BENG-eisen, het energielabel en het opleverdossier. Daarbij is luchtdichtheid steeds vaker het verschil tussen een soepel verloop van het traject, of kostbaar herstel achteraf.

Een goede luchtdichting is niet alleen een comfort- of energiekwestie, maar een juridische verplichting.

Waarom luchtdicht bouwen onder de Wkb belangrijk is.

De Wkb heeft luchtdicht bouwen van ‘optioneel’ omgevormd tot essentieel bewijs in het bouwproces. Waar je vroeger luchtlekken misschien nog kon maskeren tot na oplevering, ligt de focus nu op aantoonbare kwaliteit. De Wkb introduceert een aantal structurele veranderingen voor iedereen in de bouwketen:

Onafhankelijke kwaliteitsborging: niet langer de gemeente, maar een externe kwaliteitsborger controleert of een bouwwerk voldoet aan de technische eisen.
Aansprakelijkheid bij aannemers: bij gebreken ligt de aansprakelijkheid bij de uitvoerende partij, ook na oplevering.
Opleverdossier verplicht: elk bouwwerk moet worden opgeleverd met een dossier dat de kwaliteit van het werk aantoont.
Toetsing op luchtdichtheid: belangrijk voor het energielabel en dus ook voor het opleverdossier.

Deze veranderingen vragen om controleerbare, reproduceerbare en meetbare oplossingen. Precies waar luchtdicht bouwen met AIRTIGHT op inspeelt.

Voor wie is luchtdicht bouwen onder de Wkb relevant?

Luchtdichtheid is meetbaar, controleerbaar en visueel aantoonbaar. Een slecht uitgevoerde luchtdichting betekent risico’s: energieverlies, comfortklachten, condensatie en een negatief effect op het definitieve energielabel. Voor veel partijen in de bouwsector is het inmiddels een standaardonderdeel van de kwaliteitsaanpak:

Aannemers gebruiken de blowerdoortest om aan te tonen dat zij voldoen aan de eisen uit het bouwbesluit en de BENG-berekening.
Voor architecten, ontwikkelaars en woningcorporaties vormt luchtdichtheid een belangrijk onderdeel van hun duurzaamheidsstrategie. Niet alleen vanwege wetgeving, maar ook om certificeringen te behalen, bewonerscomfort te verhogen en energieprestaties te behalen.
Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) zetten luchtdichtheidsmetingen in als nulmeting bij renovaties of woningverbetering.
Particulieren vragen een blowerdoortest aan bij tochtklachten of onverklaarbaar hoge energierekeningen na oplevering van hun woning.

Wat is Qv;10 en welke eisen gelden er?

De q_v;10 -waarde is een belangrijke indicator voor de luchtdichtheid van een gebouw. Het beschrijft de hoeveelheid luchtlekkage in dm³/s per vierkante meter gebruiksoppervlakte (m²) bij een drukverschil van 10 Pascal. Hoe lager de q_v;10 -waarde, hoe beter de luchtdichtheid. Deze waarde is een directe input voor de BENG 1-eis, die de energiebehoefte van een gebouw regelt.

Luchtdoorlatendheid eisen voor woningen
(NEN 2687)

Klasse	Woningvolume in m³		Maximale qv10	qv:10 / m²
Klasse	Groter dan	t/m	Dm³/S	Dm³/(S·m²)
1 (basis)	–	250	100	1,0
	250	500	150	1,0
	500	–	200	1,0
2 (Markt standaard)	–	250	50	0,6
2 (Markt standaard)	250	–	80	0,4
3 (Aanvullende eisen)	–	250	15	0,15
3 (Aanvullende eisen)	250	–	30	0,15

Luchtdichtheid klasse 1

Klasse 1 – Minimaal vereist voor nieuwbouwwoningen (Bbl)
Volgens het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl) is voor nieuwbouwwoningen een luchtdichtheidsklasse 1 verplicht.
Deze ondergrens is een relatief lage norm die niet altijd voldoet aan de ambitie van bouwprofessionals voor een energiezuinig en comfortabel gebouw.

Luchtdichtheid klasse 2

Klasse 2 – Gangbare praktijkstandaard (BENG-conform)
In de markt wordt dit gezien als de norm voor een goede, BENG-conforme luchtdichting.
Deze klasse vraagt om een q_v;10 -waarde van circa 0,3 tot 0,6 dm³/s·m², met 0,4 als goed haalbare richtwaarde bij een zorgvuldige uitvoering.

Luchtdichtheid klasse 3

Klasse 2- Duurzame projecten (Passief huis)
Projectontwikkelaars en architecten stellen vanuit duurzaamheidseisen en certificeringen (zoals BREEAM of Passiefhuis ) steeds vaker klasse 3 als eis. Deze klasse vereist een nauwkeurige detaillering, intensieve afstemming in het ontwerptraject en goede uitvoering op de bouwplaats.

Dat hangt af van welke norm je bedoelt. Er zijn twee verschillende luchtdichtheidsclassificaties:

Luchtdichtheidsklasse volgens NEN 2687
Deze norm geldt voor het gebouwniveau en wordt gebruikt bij onder andere BENG-berekeningen.
De NEN 2687 kent klasse 1 t/m 3, waarbij klasse 3 de hoogste luchtdichtheid op gebouwschaal aanduidt.
We spreken dan ook van een BENG luchtdichtheidsklasse. Zie hiervoor ook de qv;10-eisen hierboven.

Luchtdichtheidsklasse volgens NEN-EN 12207
Deze norm geldt voor het productniveau, met name voor luchtdichte oplossingen zoals ramen, deuren en aansluitdetails.
De NEN-EN 12207 kent klasse 1 t/m 4, waarbij klasse 4 de strengste en meest luchtdichte categorie is.

Wat betekent dit voor AIRTIGHT?
Alle AIRTIGHT oplossingen zijn getest volgens NEN-EN 12207. Afhankelijk van de toepassing en spouwbreedte behalen de meeste AIRTIGHT producten luchtdichtheidsklasse 4, de hoogste score op productniveau.

Kort samengevat:
✔ AIRTIGHT producten zijn geclassificeerd met een luchtdichtheidsklasse 3–4 (NEN-EN 12207) en dragen daarmee bij aan een luchtdichte woning met een BENG luchtdichtheidsklasse 3 (NEN 2687).

Blowerdoortest: verplicht of slim?

Een blowerdoortest is de manier om de luchtdichtheid van een gebouw objectief te meten. Binnen de context van BENG en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) heeft deze test een belangrijk rol ingenomen.

Onder de Wkb moet je kunnen aantonen dat je voldoet aan de luchtdichtheidseisen.

De Wkb vereist dat een kwaliteitsborger het bouwproces controleert op basis van bewijs. Als in de vergunningsfase een eigen q_v;10 -waarde is opgegeven, dan moet deze waarde ook aantoonbaar worden gehaald. Dit kan op twee manieren:

Met een blowerdoortest: Als in de BENG-berekening een specifieke, lage q_v;10 -waarde is ingevoerd, dan moet deze waarde ook aantoonbaar worden gehaald. Een blowerdoortest is de meest gangbare en objectieve manier om dit aan te tonen en zo een bewijs te leveren voor het opleverdossier.
Zonder meting (forfaitaire waarde): Als er geen meting wordt uitgevoerd, wordt automatisch een ongunstige, forfaitaire waarde uit de NTA 8800 gebruikt. Deze standaardwaarde is aanzienlijk slechter dan de geplande waarde en kan een negatief effect hebben op het energielabel, wat de verkoopwaarde of het comfort van een woning nadelig kan beïnvloeden.

In de praktijk betekent dit dat er vrijwel altijd voor een blowerdoortest gekozen wordt. Zeker in projecten met prefab elementen (zoals kanaalplaten, dakelementen of gevelelementen) biedt een blowerdoortest grip op de kwaliteit van de aansluitingen. De test maakt bovendien deel uit van het projectdossier voor de Wkb, waarmee je de kwaliteitsborger ondersteunt in zijn beoordeling.

Wat gebeurt er als je de blowerdoortest niet haalt?

Wat als de meting aantoont dat de luchtdichtheid onvoldoende is? Dan is het zaak om snel de oorzaken van de luchtlekkages te vinden en te herstellen. Deze ingrepen komen echter met een hoge prijs.

Aansprakelijkheid en reputatieschade

Onder de Wkb wordt de aannemer direct aansprakelijk gesteld voor gebreken. Als een gebouw niet aan de technische eisen voldoet, ben je als aannemer verantwoordelijk voor het herstel, ook als de woning al is opgeleverd (of zelfs jaren daarna). Een mislukte blowerdoortest en de daaropvolgende herstelwerkzaamheden zijn niet alleen een financiële last, maar kunnen ook de relatie met de opdrachtgever schaden en je reputatie in gevaar brengen.

Tijdsverlies en extra kosten

Het oplossen van luchtlekkages is een complexe en tijdrovend proces. Je moet niet alleen de lekkages opsporen (bijvoorbeeld via extra thermografie- of rooktesten), maar vaak ook constructieonderdelen of afwerkingen openbreken om de gebreken te herstellen. Er worden vaak lapmiddelen gebruikt. Dit leidt tot een aanzienlijke vertraging in het bouwproces en brengt extra arbeids- en materiaalkosten met zich mee. Repareren is altijd duurder dan het in één keer goed doen.

Directe impact op het energielabel

Een slechte luchtdichting heeft een negatieve invloed op de BENG-berekening, wat direct resulteert in een minder gunstig energielabel. Dit kan leiden tot een lagere verkoopwaarde en heeft een negatieve impact op het comfort van de bewoners door tocht en energieverlies. Het voldoen aan de eisen is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een kwaliteitsgarantie die je aan de eindgebruiker levert.

^{Door de Wkb is het voor aannemers noodzakelijk om te kiezen voor duurzame, flexibele luchtdichtingsoplossingen}.

Wkb

Kwaliteitsborging luchtdichtheid
per bouwfase

Om een luchtdichtheidsklasse 2 of 3 te halen moet er goed nagedacht worden over de detaillering. De kwaliteitsborging begint al bij het ontwerp. Een goed opgebouwd dossier voorkomt discussies bij oplevering en is verplicht bij het afgeven van een energielabel.

Ontwerpfase

Detailtekeningen met aandacht voor de aansluitingen op product niveau.
Duidelijk ambitieniveau voor qv;10 neerzetten.
Streef naar standaardiseren van details

Werkvoorbereiding

Juiste materialen en toleranties vastleggen
Luchtdichting afgestemd op voegbreedtes en prefab toleranties
Verwerkingsvoorschriften verzamelen

Uitvoering

Montage volgens bouwdetails
Fotodocumentatie van de aansluitingen

Controle en proefmeting (optioneel)

Voordat alles is afgewerkt en de ruwbouwfase is voltooid kan er bij projecten met een hoge duurzaamheidseisen als een proefmeting gedaan worden om eventuele luchtlekkage te lokaliseren.

Eindmeting en documentatie

Resultaten opnemen in het opleverdossier
Eventueel handleidingen en onderhoudsinstructies opnemen in het opleverdossier

Kritieke details: hier ontstaan de grootste luchtlekken

Luchtdicht bouwen vraagt om een integrale aanpak het gehele gebouw, van fundering tot dak. Zeker bij prefab bouwmethodes is de luchtdichtheid van de aansluiting vaak bepalender dan die van het element zelf. Het is op deze punten dat de meeste zorg en aandacht nodig is, maar dus ook waar de meeste winst valt te halen voor het halen van een Blowerdoortest en de beoogde luchtdichtheidsklasse.

1 – Aansluitingen tussen prefab elementen

Prefab wanden, vloeren en dakelementen sluiten zelden perfect op elkaar aan. Kleine toleranties kunnen grote lekken veroorzaken als er geen voorziening is voor luchtdichting.

2 – Aansluiting kozijn-gevel

De overgang van het kozijn naar de gevel is een kwetsbare plek voor tocht. Een correcte afdichting hier is erg belangrijk voor zowel luchtdichtheid als vochtwering.

3 – Woningscheidingen

De ankerloze woningscheidende wand is primair bedoeld voor ontkoppeling ten behoeve van het geluidscomfort, maar is ook vaak een direct kanaal van luchtlekken. Met risico op vochtproblemen en warmteverlies.

4 – Dakaansluitingen

De aansluiting tussen gevel en dak – de dakvoet – is verantwoordelijk voor een groot deel van de luchtverliezen in woningen. Door schuine aansluitingen, onbereikbare hoeken en verschillende toleranties ontstaan hier eenvoudig luchtlekkages die later moeilijk herstelbaar zijn.

5 – Kanaalplaatvloeren

Bij kanaalplaatvloeren zit het probleem niet alleen in de voegen, maar ook in de open kanalen binnenin de vloerplaten. Deze kanalen kunnen fungeren als luchtlek van woonruimtes, vooral bij koudebruggen of open doorvoeren.

6 – Doorvoeringen

De plaatsen waar leidingen of kabels door de buitenschil dringen, zijn notoire lekplekken. Denk aan ventilatiekanalen, schoorstenen en afvoeren.

Het goed afdichten van deze kritieke punten is de sleutel tot het behalen van een lage _qv;10-waarde en een gunstig energielabel. Het vereist niet alleen een zorgvuldig ontwerp, maar ook materialen die specifiek voor deze details zijn ontwikkeld. Een goede detaillering, met aandacht voor de aansluitingen kan deze problemen voorkomen.

Bij Airtight hebben we ervoor gekozen om ons te richten op specifieke kritieke bouwdetails die zorgen voor de grootste luchtlekkages in de bouw. AIRTIGHT-producten zijn niet alleen ontworpen om te voldoen aan de strenge eisen van duurzaamheid en luchtdichtheid, maar ook aan de eisen van de praktijk. Ze zijn eenvoudig, snel en duurzaam te monteren, waardoor de luchtdichting makkelijk gewaarborgd wordt. Dat voorkomt kostbaar herstel achteraf.

Airtight Airstop

Woningscheidingen

Airtight Airtape

Aansluitingen

Airtight Airtape een luchtdichte tape op rol

Airtight Dakvoet

Dakvoet isolatie

Voordelen industrie

Onze visie: meetbaar bouwen is beter bouwen

Welke mogelijkheden biedt dit aan de circulaire en prefab industrie?

De Wkb vraagt om aantoonbare kwaliteit. Airtight levert de luchtdichtheids- oplossingen en de expertise die u nodig heeft om Wkb-proof te bouwen. We kijken graag mee over uw bouwdetail, de juiste uitvoering en de benodigde documentatie voor het opleverdossier. Zo zorgen we ervoor dat uw project voldoet aan de eisen van de Wkb en de gewenste energielabelprestaties behaalt.

Laat ons meedenken over uw details en plan een vrijblijvend adviesgesprek.

Advies over WKB-proof en luchtdicht bouwen?

Tijdens een korte demo (eventueel op locatie) laten we zien hoe onze oplossingen aansluiten bij de Wkb, blowerdoortesten en projectdossiers. Zo ziet uw team direct hoe luchtdicht bouwen in de praktijk werkt.

Boek een afspraak